دغدغههای زیستمحیطی یکی از موضوعات مهم در صنعت ارزهای دیجیتال است. مصرف بالای انرژی شبکههایی مانند بیتکوین، که سالانه بیش از برق مصرفی برخی کشورها انرژی مصرف میکند، باعث شده است تا توجهها به سمت رمزارزهای دوستدار محیط زیست و ارزهای دیجیتال پایدارتر جلب شود. این موضوع، نیاز به راهحلهای دوستدار محیط زیست را در این صنعت دوچندان کرده است. مصرف انرژی بالای شبکههایی مانند بیتکوین، بسیاری از منتقدان را به فکر جایگزینهای پایدارتر انداخته است. در این مقاله با ۱۵ رمزارز سبز که دوستدار محیط زیست هستند آشنا میشوید.
چرا رمزارزهای دوستدار محیط زیست اهمیت دارند؟
رمزارزهای دوستدار محیط زیست از روشهایی مانند مکانیسمهای اجماع کممصرف (مانند اثبات سهام) استفاده میکنند تا تاثیرات مخرب زیستمحیطی را کاهش دهند. این ارزها با کاهش مصرف انرژی و ردپای کربنی، به سمت دنیایی پایدارتر حرکت میکنند. به عنوان مثال، شبکه بیتکوین به تنهایی سالانه بیش از مصرف برق بسیاری از کشورها انرژی مصرف میکند. در مقابل، رمزارزهای سبز با بهرهگیری از مکانیسمهای کممصرف مانند اثبات سهام یا فناوری DAG، تاثیرات زیستمحیطی مخرب را به حداقل میرسانند.
ارزهای دیجیتال سبز چگونه کار میکنند؟ (مکانیسمها و نوآوریها)
ارزهای دیجیتال سبز از فناوریها و سازوکارهای نوآورانهای بهره میگیرند که با هدف کاهش مصرف انرژی و حفظ محیط زیست طراحی شدهاند. برخی از مهمترین این مکانیسمها عبارتند از:
اثبات سهام (Proof of Stake – POS):
در این مکانیسم، به جای استفاده از ماینرها برای حل مسائل پیچیده ریاضی، اعتبارسنجی تراکنشها توسط کاربرانی انجام میشود که توکنهای خود را در شبکه قفل (استیک) کردهاند. این روش نیاز به مصرف انرژی را به شدت کاهش میدهد و امکان مقیاسپذیری بالاتری را فراهم میکند. ارزهایی مثل کاردانو و آلگراند به دلیل کارایی بالای انرژی از این روش بهره میگیرند. برای مقایسه، اثبات کار (Proof of Work) که در شبکه بیتکوین استفاده میشود، به انرژی قابل توجهی نیاز دارد و یکی از عوامل اصلی مصرف بالای انرژی در صنعت ارزهای دیجیتال محسوب میشود.
اثبات فضا و زمان (Proof of Space and Time):
در این روش، کاربران از فضای خالی هارد دیسک خود برای ایجاد بلاکها استفاده میکنند و با اثبات اینکه این فضا در یک بازه زمانی مشخص در دسترس بوده، تراکنشها را اعتبارسنجی میکنند. برخلاف روشهای پرمصرف مثل اثبات کار، این رویکرد انرژی بسیار کمتری نیاز دارد. چیا از ارزهای دیجیتالی است که این مکانیسم را به کار میگیرد.
فناوری دگ یا گراف غیرمدور جهتدار (Directed Acyclic Graph – DAG):
این فناوری، به جای بلاکچین سنتی، از یک ساختار گرافی استفاده میکند که در آن هر تراکنش به جای انتظار برای ورود به بلاک، مستقیماً تراکنشهای قبلی را تأیید میکند. این روش باعث پردازش سریعتر، کاهش مصرف انرژی و حذف نیاز به ماینرها میشود. نانو و هدرا هشگراف از این ساختار بهره میبرند.
ماژولار بودن (Modular Architecture) و اشتراک منابع (Resource Sharing):
ارزهایی مثل پولکادات با طراحی ماژولار، امکان ایجاد شبکههای فرعی (پارچینها) را فراهم میکنند که به صورت همزمان و مستقل از یکدیگر تراکنشها را پردازش میکنند. این معماری منابع را بهینهتر استفاده کرده و مصرف انرژی را کاهش میدهد.
کربنخنثی بودن (Carbon Neutrality):
برخی پروژهها مانند آلگراند تلاش میکنند تا با سرمایهگذاری در پروژههای محیطزیستی، کاشت درخت و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، ردپای کربنی خود را خنثی کنند. این استراتژی علاوه بر کاهش اثرات زیستمحیطی، ارز دیجیتال را به انتخابی پایدارتر تبدیل میکند.
معرفی رمزارزهای دوستدار محیط زیست در سال ۲۰۲۵
۱ـ ریپل (Ripple – XRP)
ریپل با هدف انتقال سریع و کمهزینه پول به بانکها و مؤسسات مالی طراحی شده است. برخلاف بیتکوین که نیاز به مصرف انرژی بالا برای ماینینگ دارد، ریپل از مکانیسم اثبات سهام استفاده میکند که مصرف انرژی بسیار کمتری دارد. این ویژگی آن را به گزینهای سبزتر برای پردازش تراکنشها تبدیل کرده است.
۲ـ سولانا (Solana – SOL)
سولانا ترکیب دو مکانیسم اثبات تاریخچه (Proof of History) و اثبات سهام (Proof of Stake) را به کار میبرد تا تراکنشها را با سرعت بالا و انرژی بسیار کم پردازش کند. این شبکه به دلیل توانایی در پردازش هزاران تراکنش در ثانیه، برای توسعهدهندگان اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (DApps) یک انتخاب عالی است و به حفظ محیط زیست کمک میکند.
۳ـ کاردانو (Cardano – ADA)
کاردانو از مکانیسم اثبات سهام (PoS) استفاده میکند که به طور چشمگیری مصرف انرژی را کاهش میدهد. این پروژه بر روی تحقیق علمی و توسعه پایدار تمرکز دارد و از لحاظ محیطزیستی یکی از پروژههای پیشرو در دنیای ارزهای دیجیتال است. این شبکه سعی دارد تا تأثیرات منفی بلاکچینها را کاهش دهد.
۴ـ ترون (TRON – TRX)
ترون یک شبکه غیرمتمرکز برای پشتیبانی از اپلیکیشنهای غیرمتمرکز است و با هدف مصرف انرژی کمتر طراحی شده. این شبکه میتواند تعداد زیادی تراکنش را با هزینه کم پردازش کند و در عین حال تأثیرات زیستمحیطی کمتری داشته باشد.
۵ـ استلار (Stellar – XLM)
استلار به ویژه برای تسهیل انتقالات مالی بینالمللی طراحی شده است. این شبکه از مکانیسم اجماع خاصی استفاده میکند که مصرف انرژی آن به مراتب کمتر از شبکههایی مانند بیتکوین است. استلار همچنین به دلیل پشتیبانی از پروژههای خیریه و زیستمحیطی، شهرت خاصی پیدا کرده است.
۶ـ هدرا هشگراف (Hedera Hashgraph – HBAR)
هدرا هشگراف از فناوری DAG برای پردازش تراکنشها استفاده میکند که برخلاف بلاکچین سنتی، مصرف انرژی بسیار کمی دارد. این شبکه بهویژه برای سازمانها و پروژههای زیستمحیطی مناسب است و میتواند سرعت و مقیاسپذیری بالا را با کمترین تأثیر بر محیط زیست ارائه دهد.
۷ـ پولکادات (Polkadot – DOT)
پولکادات با طراحی ماژولار، امکان اتصال بلاکچینهای مختلف را با کمترین مصرف انرژی فراهم میکند. این قابلیت به شبکهها اجازه میدهد تا بدون نیاز به مصرف زیاد انرژی، با یکدیگر تعامل کنند و به یک پلتفرم سبز و مقیاسپذیر تبدیل شود.
۸ـ ویچین (VeChain – VET)
ویچین بر روی زنجیره تأمین پایدار تمرکز دارد و به کسبوکارها کمک میکند تا ردپای کربنی خود را کاهش دهند. این شبکه در پروژههای مختلف زیستمحیطی استفاده میشود و به عنوان ابزاری برای ردیابی و کاهش ضایعات زیستمحیطی شناخته میشود.
۹ـ آلگراند (Algorand – ALGO)
آلگراند از مکانیسم اثبات سهام استفاده میکند و به دلیل تعهد به کربنخنثی بودن، یکی از پیشروان در زمینه پایداری زیستمحیطی است. این شبکه علاوه بر کاهش مصرف انرژی، از پروژههای محیطزیستی نیز حمایت میکند و تلاش دارد تا تأثیرات منفی محیطزیستی را به حداقل برساند.
۱۰ـ تزوس (Tezos – XTZ)
تزوس یک بلاکچین کممصرف است که خودکار عمل میکند و قادر به بهروزرسانی بدون نیاز به هارد فورک است. این ویژگیها باعث میشود تزوس یک انتخاب دوستدار محیط زیست برای پروژههای مختلف از جمله NFTها باشد.
۱۱ـ ایاس (EOS)
ایاس با معماری بهینه و توانایی پردازش هزاران تراکنش در ثانیه، یکی از سریعترین و کممصرفترین شبکههای بلاکچینی است. این ویژگی باعث میشود که ایاس در مقایسه با بسیاری از بلاکچینهای دیگر، تأثیرات زیستمحیطی کمتری داشته باشد.
۱۲ـ آیوتا (IOTA)
آیوتا با استفاده از فناوری DAG، تراکنشها را با حداقل مصرف انرژی پردازش میکند. این شبکه بهویژه برای اینترنت اشیا (IoT) طراحی شده و راهکارهای سبزی را برای تراکنشها ارائه میدهد، به طوری که انرژی کمتری برای انجام تراکنشها مصرف میشود.
۱۳ـ هولو (Holo – HOT)
هولو به جای استفاده از بلاکچین، از یک شبکه همتا به همتا (P2P) برای پردازش دادهها و تراکنشها بهره میبرد. این شبکه انرژی کمتری نسبت به بلاکچینهای سنتی مصرف میکند و بر پایداری و نوآوری تمرکز دارد.
۱۴ـ چیا (Chia – XCH)
چیا با مکانیسم اثبات فضا و زمان به جای پردازش سنگین، از فضای ذخیرهسازی هارد دیسک برای تأسیس بلاکها استفاده میکند. این ویژگی باعث کاهش مصرف انرژی میشود و به چیا کمک میکند تا به عنوان یک ارز دیجیتال سبز شناخته شود.
۱۵ـ نانو (Nano – XNO)
نانو از فناوری DAG برای انجام تراکنشها استفاده میکند که نیاز به انرژی کمتری دارد. با تراکنشهای سریع و بدون کارمزد، نانو یکی از سبزترین ارزهای دیجیتال محسوب میشود و مصرف انرژی آن به حداقل ممکن رسیده است.
این رمزارزهای دوستدار محیط زیست به دلیل استفاده از فناوریهای نوآورانه و کاهش مصرف انرژی، به عنوان گزینههای سبزتر در دنیای ارزهای دیجیتال شناخته میشوند و برای کسانی که به دنبال راهحلهای پایدارتر و محیطزیستیتر هستند، جذاب هستند.
جدول مقایسه
لوگو |
رمزارز | مصرف برق هر تراکنش (KWh) | مصرف برق سالانه (MWh) | مکانیزم اجماع | مارکت کپ | رتبه در کوینمارکت کپ |
Ripple (XRP) |
≈ 0.0079 |
≈ 474.00 | RPCA | بیش از 146B$ | ||
Solana (SOL) |
≈ 0.00000716 |
≈ 8.48 | PoH + PoS | بیش از 89B$ | ||
Cardano (ADA) |
≈ 0.5479 |
≈ 704.91 | Ouroboros (PoS) | بیش از 33B$ | ||
Tron (TRX) |
≈ 0.000000075 |
≈ 162.86 | DPoS | بیش از 19B$ | ||
Stellar (XLM) |
≈ 0.00003 |
≈ 261.43 | SCP | بیش از 12B$ | ||
Hedera (HBAR) |
≈ 0.00017 |
≈ 155,125 | aBFT (DAG) | بیش از 10B$ | ||
Polkadot (DOT) |
≈ 0.000025 |
≈ 70.25 | Nominated PoS | بیش از 9B$ | ||
VeChain (VET) |
≈ 0.000216 |
≈ 7,581 | PoA | بیش از 3B$ | ||
Algorand (ALGO) |
≈ 0.000008 |
≈ 4,160 | Pure PoS | بیش از 2B$ | ||
Tezos (XTZ) |
≈ 0.00013 |
≈ 1,000 | Liquid PoS | بیش از 1B$ | ||
EOS (EOS) |
≈ 0.000009 |
≈ 1,137 | DPoS + PoA | بیش از 1B$ | ||
IOTA (IOTA) |
≈ 0.00011 |
≈ 6,000 | Tangle (DAG) | بیش از 1B$ | ||
Holo (HOT) | بسیار کم | دقیق در دسترس نیست. | Holochain (DAG) + P2P | بیش از 373M$ | ||
Chia (XCH) |
≈ 0.023 |
≈ 190,000 | PoST | بیش از 297M$ | ||
Nano (XNO) |
≈ 0.000112 |
≈ 771.23 | DAG + ORV | بیش از 174M$ |
توضیحات جدول:
- مصرف برق هر تراکنش (KWh): میزان انرژی مصرفی برای انجام یک تراکنش در هر شبکه بلاکچین، بر حسب کیلووات ساعت (Kilowatt Hour).
- مصرف برق سالانه (MWh): کل انرژی مصرفی سالانه هر رمزارز، بر حسب مگاوات ساعت (Megawatt Hour)، که از ضرب تعداد تراکنشهای سالانه در مصرف انرژی هر تراکنش محاسبه شده است.
- مارکت کپ: ارزش کل بازار هر رمزارز بر حسب دلار آمریکا.
- رتبه در کوینمارکتکپ: جایگاه هر رمزارز در بین بیش از 10,000 ارز دیجیتال فعال در سایت CoinMarketCap.
با توجه به اینکه مصرف برق سالانه بیتکوین حدود 159,800,000 مگاوات ساعت (MWh) است، مصرف سالانه رمزارزهای فوق در مقایسه با بیتکوین بسیار کمتر بوده و در بسیاری از موارد بیش از 99٪ صرفهجویی در مصرف انرژی دارند.
توجه: اطلاعات فوق بر اساس دادههای موجود تا تاریخ ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵ تنظیم شده است. برای اطلاعات جدیدتر، توصیه میشود به منابع معتبر مراجعه کنید.
توصیحات مختصر مکانیزمهای اجماع نوشته شده در جدول:
- RPCA (Ripple Protocol Consensus Algorithm): مکانیزم اجماع مورد استفاده در شبکه ریپل که بر اساس اجماع گروهی از نودها عمل میکند.
- PoH (Proof of History) + PoS (Proof of Stake): ترکیبی از اثبات تاریخچه و اثبات سهام که در شبکه سولانا برای افزایش سرعت و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- Ouroboros (PoS): مکانیزم اجماع اثبات سهام مورد استفاده در شبکه کاردانو که بر اساس الگوریتم Ouroboros عمل میکند.
- DPoS (Delegated Proof of Stake): مکانیزم اجماع اثبات سهام نیابتی که در شبکه ترون برای افزایش سرعت تراکنشها و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- SCP (Stellar Consensus Protocol): پروتکل اجماع مورد استفاده در شبکه استلار که بر اساس اجماع گروهی از نودها عمل میکند. پروتوکل Proof of Agreement یا اثبات توافق هم بخشی از SCP میباشد.
- aBFT (asynchronous Byzantine Fault Tolerance): مکانیزم اجماع مقاوم در برابر خطاهای بیزانسی که در شبکه هدره برای تضمین امنیت و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- Nominated PoS: مکانیزم اجماع اثبات سهام نامزد شده که در شبکه پولکادات برای انتخاب اعتبارسنجها استفاده میشود.
- PoA (Proof of Authority): مکانیزم اجماع اثبات اعتبار که در شبکه ویچین برای افزایش سرعت تراکنشها و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- Pure PoS: مکانیزم اجماع اثبات سهام خالص که در شبکه الگوراند برای تضمین امنیت و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- Liquid PoS: مکانیزم اجماع اثبات سهام مایع که در شبکه تزوس برای افزایش مقیاسپذیری و امنیت استفاده میشود.
- DPoS (Delegated Proof of Stake): مکانیزم اجماع اثبات سهام نیابتی که در شبکه ایاواس برای افزایش سرعت تراکنشها و مقیاسپذیری استفاده میشود.
- Tangle (DAG): ساختار دادهای گراف غیرمدور جهتدار که در شبکه آیوتا برای افزایش مقیاسپذیری و سرعت تراکنشها استفاده میشود.
- Holochain (DAG): ساختار دادهای گراف غیرمدور جهتدار که در شبکه هولو برای افزایش مقیاسپذیری و سرعت تراکنشها استفاده میشود.
- P2P (Peer-to-Peer): مکانیزم همتا به همتا به گونهای است که که هر نود بهصورت مستقیم با دیگر نودها بدون نیاز به سرور مرکزی ارتباط برقرار میکند.
- PoST (Proof of Space and Time): مکانیزم اجماع اثبات فضا و زمان که در شبکه چیا برای کاهش مصرف انرژی و افزایش امنیت استفاده میشود.
- Open Representative Voting (ORV): مکانیزم اجماع رأیگیری نمایندگان باز که در شبکه نانو برای افزایش سرعت تراکنشها و مقیاسپذیری استفاده میشود.
جمعبندی
با رشد روزافزون صنعت ارزهای دیجیتال، توجه به تاثیرات زیستمحیطی ارزهای دیجیتال و رمزارزهای دوستدار محیط زیست اهمیت بیشتری پیدا کرده است. ارزهای دیجیتال سبز مانند موارد بالا، گامی مهم به سمت آیندهای پایدارتر هستند و میتوانند برای سرمایهگذارانی که دغدغه محیط زیست دارند، گزینههای جذابی باشند.