در دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین، توکنها به عنوان یکی از اجزای اصلی این اکوسیستم شناخته میشوند. با این حال، همه توکنها یکسان نیستند و بر اساس کاربرد و ویژگیهایشان به دستههای مختلفی تقسیم میشوند. دو نوع رایج و پرکاربرد از توکن، توکنهای کاربردی (Utility Tokens) و توکنهای امنیتی (Security Tokens) هستند که هر یک ویژگیها و نقشهای متفاوتی در این حوزه دارند.
توکنهای کاربردی به کاربران اجازه میدهند تا به خدمات و محصولات خاص یک پروژه دسترسی داشته باشند، در حالی که توکنهای امنیتی به عنوان نماینده مالکیت در داراییها یا پروژهها عمل میکنند.
در ادامه، این دو نوع توکن را با جزئیات بررسی میکنیم و تفاوتهای کلیدی آنها را توضیح میدهیم تا دید بهتری نسبت به این مفاهیم پیدا کنید.
مطالعه بیشتر: توکن (Token) چیست؟
توکنهای کاربردی (Utility Tokens) چیست؟
توکنهای کاربردی، که گاهی با نام توکن کاربر (User Tokens) هم شناخته میشوند، برای ارائه دسترسی به خدمات یا محصولات خاص در یک اکوسیستم بلاکچینی طراحی شدهاند. این نوع توکنها اغلب در فرآیندهایی مانند عرضه اولیه سکه (ICO)(Initial Coin Offering) یا عرضه اولیه صرافی غیرمتمرکز (IDO)(Initial Dex Offering) توزیع میشوند و به کاربران امتیازاتی مانند استفاده از خدمات ویژه، تخفیف در هزینهها یا امکانات خاص دیگر ارائه میدهند.
یکی از نمونههای برجسته توکنهای کاربردی، Basic Attention Token (BAT) است. این توکن به کاربران مرورگر Brave اجازه میدهد تا در ازای مشاهده تبلیغات، پاداشی به شکل توکن BAT دریافت کنند. کاربران میتوانند این پاداشها را در داخل اکوسیستم Brave برای خدمات مختلف استفاده کنند یا آنها را مبادله کنند.
ویژگیهای کلیدی توکنهای کاربردی:
- دسترسی به خدمات: این توکنها معمولاً به کاربران اجازه میدهند از خدمات ویژه یا محصولات یک پروژه استفاده کنند.
- پاداش و تخفیف: بسیاری از این توکنها به کاربران تخفیف یا پاداش برای فعالیتهایی مانند استفاده از پلتفرم یا ترویج آن ارائه میدهند.
- عدم مالکیت: برخلاف توکنهای امنیتی، داشتن یک توکن کاربردی به معنای مالکیت در پروژه یا دارایی خاصی نیست و بیشتر به عنوان ابزار استفاده در اکوسیستم عمل میکند.
به طور کلی، توکنهای کاربردی بخش مهمی از اقتصاد پروژههای بلاکچینی هستند و از آنها برای تشویق کاربران به مشارکت و استفاده بیشتر از پلتفرم استفاده میشود.
این مطلب را هم مطالعه کنید: توکن حاکمیتی (Governance Token) چیست؟
توکنهای امنیتی (Security Tokens) چیست؟
توکنهای امنیتی به عنوان نمایندگان مالکیت یک دارایی واقعی عمل میکنند. آنها مشابه با اوراق بهادار سنتی مانند سهام، نشاندهنده حقوق مالکیت، مالکیت جزئی یا سهمهایی از یک دارایی یا پروژه هستند. این نوع توکنها، برخلاف توکنهای کاربردی که به طور معمول برای دسترسی به خدمات یا محصولات خاص استفاده میشوند، به دارندگان خود اجازه میدهند که مالکیتی مشابه با یک دارایی فیزیکی یا مالی واقعی داشته باشند.
در حقیقت، توکنهای امنیتی میتوانند به عنوان ابزاری برای جمعآوری سرمایه برای یک پروژه استفاده شوند، جایی که سرمایهگذاران با خرید این توکنها، سهمی از پروژه یا داراییهای مشخصی را در اختیار میگیرند. اگر ارزش این داراییها افزایش یابد، ارزش توکن امنیتی نیز به همان نسبت بالا میرود. به این ترتیب، توکنهای امنیتی نوعی سرمایهگذاری برای دارندگان خود به شمار میآیند.
ویژگیهای کلیدی توکنهای امنیتی:
- مالکیت و سهم در دارایی: دارندگان توکن امنیتی معمولاً از نظر قانونی میتوانند مالکیت یا سهمی از یک دارایی واقعی، مانند ملک، سهام شرکت یا حتی املاک دیجیتال را به دست آورند.
- رابطه با بازار مالی: این توکنها میتوانند مانند اوراق بهادار سنتی در بازارهای مالی معامله شوند، که این ویژگی باعث میشود که توکنهای امنیتی قابلیت تبدیل شدن به ابزارهای مالی (Financial Instruments) و سرمایهگذاری جذابی داشته باشند.
- تبعیت از قوانین و مقررات: برخلاف توکنهای کاربردی، توکنهای امنیتی باید مطابق با قوانین و مقررات دولتی، مانند آزمون Howey در ایالات متحده آمریکا، طراحی و استفاده شوند. این آزمون برای تعیین اینکه آیا توکنها در دستهبندی «قرارداد سرمایهگذاری» قرار میگیرند یا خیر، استفاده میشود.
- پتانسیل رشد ارزش: به دلیل وابستگی توکنهای امنیتی به داراییهای واقعی، افزایش ارزش این داراییها میتواند باعث افزایش ارزش توکنها و همچنین بازده سرمایهگذاری برای دارندگان آنها شود.
این نوع توکنها میتوانند فرصتهای جدیدی را برای سرمایهگذاران و پروژهها ایجاد کنند. زیرا به راحتی میتوانند در پلتفرمهای مبتنی بر بلاکچین و با استفاده از فناوری قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) برای معاملات ایمن و شفاف به کار گرفته شوند.
تفاوتهای بین توکنهای کاربردی و توکنهای امنیتی
تفاوتهای کلیدی میان توکنهای کاربردی و توکنهای امنیتی در نحوه استفاده، ارزیابی، و مقررات حاکم بر آنها وجود دارد. این تفاوتها میتوانند تأثیر زیادی بر تصمیمگیری سرمایهگذاران و کاربران در انتخاب میان این دو نوع توکن داشته باشند.
نحوه استفاده و هدف اصلی
توکنهای امنیتی قراردادهایی هستند که نماینده سهم یا مالکیت در یک شرکت یا نهاد خاص هستند. به عبارت دیگر، دارندگان توکنهای امنیتی از طریق خرید این توکنها، مالکیتی در داراییهای یک شرکت یا پروژه کسب میکنند و ممکن است از آنها سود دریافت کنند. در مقابل، دارندگان توکنهای کاربردی هیچ سهم واقعی در شرکت نداشته و به هیچوجه بازده مالی از آن دریافت نخواهند کرد. این توکنها تنها برای دسترسی به خدمات یا محصولات خاصی طراحی شدهاند و هیچ ارتباطی با ارزیابی فعلی دارایی یا ارزش بازار ندارند.
ارزیابی و ارزشگذاری
توکنهای امنیتی معمولاً به داراییهای حقیقی یا مالی متصل هستند که میتواند موجب افزایش یا کاهش ارزش آنها شود. به این معنا که ارزش توکن امنیتی به تغییرات قیمت داراییهایی که نمایندگی میکند بستگی دارد، مشابه سهام یا اوراق قرضه. از طرفی، توکنهای کاربردی تنها به ارزش خدمات یا محصولات موجود در اکوسیستم مرتبط هستند و هیچ ارتباط مستقیمی با افزایش یا کاهش قیمت داراییها ندارند.
مقررات و قوانین حاکم
یکی از تفاوتهای عمده بین این دو نوع توکن، موضوع مقررات است. توکنهای امنیتی تحت قوانین فدرال اوراق بهادار قرار دارند که تضمینکننده امنیت و شفافیت بیشتر برای سرمایهگذاران هستند. شرکتها و دارندگان توکنهای امنیتی موظفند که مطابق با این قوانین عمل کنند. در صورت تخطی از قوانین، ممکن است با مشکلات جدی مواجه شوند. در مقابل، توکنهای کاربردی به دلیل هدف متفاوتشان از مقررات کمتر و در بسیاری از موارد، به صورت آزادانهتری در بازار فعالیت میکنند. این عدم نظارت میتواند باعث نوسانات بیشتر در قیمت و عدم ثبات در ارزش آنها شود.
جمعبندی نهایی
- توکنهای امنیتی:
توکنهای امنیتی به دارندگان خود حق مالکیت یا سهم در داراییهای واقعی میدهند. همچنین ممکن است در صورت افزایش ارزش این داراییها، بازده مالی به دارندگان تعلق گیرد. این توکنها تحت نظارت دقیق قوانین اوراق بهادار قرار دارند و به این ترتیب میتوانند از نظر امنیتی و شفافیت در بازار مطمئنتر باشند. با این حال، این نوع توکنها ممکن است با تغییرات مقررات و نوسانات بازار مواجه شوند که ریسکهای اضافی به همراه دارد. - توکنهای کاربردی:
توکنهای کاربردی به دارندگان خود امکان دسترسی به محصولات یا خدمات خاصی را میدهند. همچنین به عنوان ابزارهای پرداخت یا تعامل در دنیای دیجیتال عمل میکنند. این توکنها تحت قوانین کمتری قرار دارند و میتوانند قیمتهای نوسانی و غیرقابل پیشبینی داشته باشند. با این حال، آنها ممکن است فرصتهایی برای دسترسی به محصولات یا خدمات جدید و نوآورانه ایجاد کنند.
انتخاب بین توکنهای کاربردی و توکنهای امنیتی
تصمیمگیری برای انتخاب یکی از این دو، به اهداف شخصی، تحمل ریسک، و درک از بازار ارزهای دیجیتال بستگی دارد. توکن های کاربردی و امنیتی هر دو ویژگی های منحصر به فرد و مزایای بالقوه خود را دارند. در هر صورت، انجام تحقیقات کامل دقیق و آگاهی از مزایا و معایب هر یک از این توکنها قبل از خرید و استفاده، ضروری است.