سازمان غیرمتمرکز خودگردان (DAO)(Decentralized Autonomous Organization) گروهی است که از طریق قوانین قرارداد هوشمند مبتنی بر بلاکچین برای حذف ساختارهای مدیریت سنتی، فعالیت می‌کند.
DAOها از رهبری متمرکز صرف نظر می‌کنند. در عوض، آنها قدرت تصمیم‌گیری را در بین شرکت‌کنندگان سازمان توزیع می‌کنند. این به شرکت‌کنندگان با توکن‌هایی که دارند، حق رای در مورد تغییرات می‌دهد.
مبانی سازمان‌های خودگردان
در یک DAO، اختیار تصمیم‌گیری به جای یک موجودیت واحد یا گروه کوچک، بین همه‌ی اعضا پخش می‌شود. اعضا اغلب کریپتوکارنسی‌ها را برای مشارکت در نحوه‌ی اداره‌ی سازمان در اختیار دارند. فرآیندی که به آن حکومت (Governance) گفته می‌شود. رمزارزهایی که مختص یک DAO یا پروتکل هستند و همچنین به کاربر قدرت رای دادن در سازمان را می‌دهند، توکن‌های حکومتی (Governance Tokens) نامیده می‌شوند.
مالکیت توکن، به معنای عضویت در سازمان غیرمتمرکز خودگردان است و به کاربران در تصمیم گیری‌های سازمان حق اظهار نظر متناسب می‌دهد. این تضمین می‌کند که پویایی قدرت با سطح سهامی که هر عضو در گروه دارد، همسو است.
پس از دیپلوی سیستم، DAOها می‌توانند بدون دخالت انسان در عملیات روزانه اجرا شوند. قراردادهای هوشمند یا قراردادهای خوداجرا بر اساس قوانین از پیش تعریف شده به طوری که مستقیماً در کد نوشته شده است، فرآیندها و مدیریت را خودکار اجرا می‌کنند.
DAO ممکن است برای تشویق اعضا بخاطر مشارکتشان توکن‌ها اضافی پاداش دهد. این گونه تلاش‌های فردی همسو با اهداف سازمان می‌شود. کاربران همچنین ممکن است توکن‌های خود را در یک پروتکل مرتبط به عنوان نوعی تعهد قرار دهند که می‌تواند به اعضای اختصاصی امتیازات بیشتری نیز بدهد. هر DAO ساختار عملیاتی خود را دارد.
در صورتی که افراد زیادی به آن علاقه‌مند باشند، ممکن است DAOها حول یک پروتکل یا آیتم خاص شکل بگیرند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۱، گروهی از مردم با هم متحد شدند و ConstitutionDAO را ایجاد کردند، که ناموفق به دنبال خرید یک نسخه کمیاب از قانون اساسی ایالات متحده بود.
این مطلب را هم مطالعه نمایید: حداکثر ارزش قابل استخراج (MEV) چیست؟
ارز دیجیتال در DAO
DAOها برای عملکرد اساسی خود به ارزهای دیجیتال متکی هستند. با نگه داشتن توکن، شرکت کنندگان می‌توانند پیشنهاد تغییرات را در سازمان بدهند. همچنین رای دهند و تغییرات را اعمال کنند. این مالکیت احساس مسئولیت را در بین اعضایی که انگیزه دارند پرورش می‌دهد. این گونه افراد به بهترین شکل ممکن در راستای منافع گروه عمل می‌کنند.
برخی از رمزارزهای محبوب در واقع توکن‌های DAO هستند. به عنوان مثال، MakerDAO بر استیبل کوین غیرمتمرکز DAI نظارت دارد و از توکن بومی MKR خود استفاده می‌کند. صرافی غیرمتمرکز Uniswap دارای UNI است که یک توکن حاکمیتی در پروتکل DAO است و پلتفرم غیرمتمرکز وام و استقراض کریپتو Compound دارای COMP است.
یک مثال برای عملکرد دائو
شناخته شده‌ترین DAO احتمالا ConstitutionDAO است، گروهی متشکل از هزاران طرفدار کریپتو که بیش از ۴۵ میلیون دلار در مدت یک هفته جمع آوری کردند تا یک نسخه‌ی کمیاب از قانون اساسی ایالات متحده را که توسط ساتبیز به حراج گذاشته شده بود، بخرند. اما از آنجایی که این گروه پس از باخت در مزایده، منحل شد (و به دنبال بازگرداندن پول به سرمایه‌گذاران دچار مشکل شد)، احتمالاً بهترین نمونه نیست.
یک مثال بهتر می‌تواند PleasrDAO باشد. گروهی متشکل از ده‌ها هنرمند، کارآفرین و سرمایه‌گذار رمزارز که برای خریدن آثار هنرمندان برجسته دیجیتال تشکیل شد. این گروه ۵.۴ میلیون دلار برای NFT وابسته به ادوارد اسنودن، فعال و افشاگر (whistle-blower)، هزینه کرد و همچنین آلبوم قبیله وو تانگ «روزی روزگاری در شائولین» را به قیمت ۴ میلیون دلار خریداری کرد.
پس از خرید، این آثار به مالکیت اعضای DAO تبدیل شد. به این صورت که می‌توانند آنها را به دلخواه مدیریت کنند. آنها می‌توانند به نمایش آنها در جایی رأی دهند، یا آنها را به ۱۰۰۰ NFT تقسیم کنند و قطعات را به عموم بفروشند. یا به سادگی آنها را در یک خزانه فیزیکی یا مجازی محبوس کنند. در یک مدل کلاسیک DAO، همه این تصمیمات از طریق یک سیستم رای گیری مبتنی بر توکن، «روی زنجیره» (یا on-chain) انجام می‌شود.
